عدسی یا فیلتر های رنگی و کاربرد ان در چشم پزشکی

تا حالا خیلی شنیدیم که پدران و مادران از ما میپرسند اگر بچه ما مدام عینک استفاد کند شماره چشمش کمتر می‌شود یا خیر؟ شماره چشم بچه ما تا چه شماره ای بالا میرود و کی ثابت میشود؟ و دراین مواقع معمولا ما جواب قانع کننده ای نداشتیم. 

با پیشرفت تکنولوژی در ساخت عدسی های عینک شاید بتوان گفت کنترل نزدیک بینی در کودکان میسر شده است. با ما همراه شوید تا شما رابا پیشرفته ترین تکنولوژی ساخت عدسی های کنترل کننده مایوپی آشنا کنیم.

با پیشرفت و افزایش وسایل الکترونیکی و تغیر در سبک زندگی افراد به نظر می رسد که شیوع مایوپی پیشرفت قابل توجهی داشته است. به طوری که با همه گیری بیماری کرونا و در خانه ماندن کودکان باعث شد تا کودکان از وسایل الکترونیکی استفاده‌ی بی رویه داشته و بر همین اساس با رشد بی اندازه مایوپی مواجه شدیم. یکی از روش هایی که امروزه به منظور کاهش سرعت پیشرفت مایوپی پیشنهاد می شود استفاده از عدسی هایی مخصوص در کودکان است که بر اساس تئوری عدم فوکوس شدن تصاویردرمحیط شبکیه(peripheral defocus theory) طراحی شده اند. در واقع بر این اساس با دفوکوس شدن مایوپیک(تشکیل تصویر در جلوی شبکیه) تصاویر در بخش های محیطی شبکیه میتوان از افزایش رشد کره‌ی چشم و به دنبال آن پیشرفت مایوپی جلوگیری نمود. در ساخت عدسی های کنترل کننده نزدیک بینی از تکنیک ها ی متنوعی استفاده می شود که جدیدترین آن ها شامل موارد زیر است. 

Defocus Incorporated Multiple Segments (DIMS)

Pripheral Aspheric Design: MyoVision Pro by Ziess

Highly Aspherical Lenslet Target or H.A.L.T. technology

Prismatic bifocal - MyopiLux Max by Essilor

SightGlass Vision’s DOT lenses

لنز های طراحی شده توسط شرکت HOYA بر اساس روش DIMS می باشد که به نام تجاری MiYOSMART شناخته می شود. منطقه مرکزی آن با قطر 9 میلی متر به منظور ایجاد دید واضح در دور و طبق کارکشن کودک می باشد. در دور تا دور این منطقه ناحیه با دیامتر 33 میلی متر تشکیل شده که شامل سگمنت های مختلفی با اندازه برابر 1.03 میلی متر است (شکل1). این نوع از طراحی عدسی در سال 2014 توسط دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ معرفی شد. ساخت این گونه عدسی ها و سوار کردن آن بر روی فریم بسیار ساده بوده و محدودیتی در انتخاب شکل و اندازه فریم ایجاد نمی کند. نوع طراحی عدسی به گونه ای است که به طور همزمان دید واضح در مرکز و دفوکوس مایوپیک را در محیط شبکیه فراهم می کند. در منطقه درمانی اطراف دیامتر مرکزی عدسی تعداد زیادی لنز های کوچک با قدرت مثبت قرار گرفته که با فوکوس کردن نور در جلوی شبکیه مانع از رشد چشم و افزایش مایوپی میشوند. بیشتر مطالعات کار آزمایی بالانی انجام شده نشان می دهد که استفاده از عدسی های MiYOSMART توانسته است در طول مدت 2 سال مقدار پیشرفت مایوپی و میزان رشد کره چشم را به ترتیب به میزان 0.44 دیوپترو 0.34 میلی متر به نسبت زمانی که  ازعدسی های معمولی تک دید استفاده شده است کاهش دهد. و به طور کلی 50 تا 60 درصد از رشد مایوپی جلوگیری شود.

این دسته از عدسی‌ها با وجود قدرت دیوپتریک مثبت در محیط شان باعث میشوند تا پرتوهای ورودی از قسمت های محیطی عدسی در جلو شبکیه شکسته شود و تئوری peripheral defocus برقرار شود. به طور کلی سه نوع مختلف از این عدسی‌ها به صورت تجاری توسط شرکت زایس تولید می‌شود

1.قسمت مرکزی عدسی به قطر 20 میلیتر به منظور اصلاح کامل عیب انکساری وجود ادیشن +1.00 دیوپتر در محیط عدسی .

2.قسمت مرکزی با قطر 14 میلیمتر به منظور اصلاح کامل عیب انکساری و وجود ادیشن +2.00 دیوپتر در محیط عدسی.

3.قسمت مرکزی با قطر 10 میلیمتر به منظور اصلاح کامل عیب انکساری و وجود ادیشن +2.00 دیوپتر در محیط عدسی 

مطالعات در طول یکسال بر روی 210 کودک چینی6 تا12 سال که از این عدسی ها به منظور کنترل مایوپی استفاده نموده اند نشان می‌دهد که به میزان 0.29 دیوپتر از رشد مایوپی جلوگیری نموده ولی در رابطه با رشد کره چشم تاثیری نداشته است. به این نکته باید توجه داشت که چنین مطالعاتی باید حداقل در مدت 5 سال مورد ارزیابی قرار گیرند تا با قطعیت بیشتری بتوان میزان تاثیر یا عدم موثر بودن اینگونه عدسی ها را تایید با رد نمود. مکانیزیم عمل این عدسی ها در شکل بالا  به خوبی نشان داده شده است. برای خواندن مطالب بیشتر میتوانید به آدرس https://www.zeiss.com.hk/vision-care مراجعه کنید.

نمونه دیگری از این نوع لنز ها توسط شرکت Novax طراحی و ساخته شده است. دیامتر مرکزی عدسی به منظور اصلاح دید دور برابر 12 میلی متر و منطقه درمانی اطراف آن با دیامتر 24 میلی متر قدرتی معادل 2.00+ تا 3.00+ دیوپتر دارد. طراحی این دسته از عدسی ها بر اساس هوش مصنوعی می باشد.

شرکت اسیلور به منظور جلوگیری از پیشرفت مایوپی در کودکان لنز هایی را طراحی نموده است که نام تجاری آن ها

 Essilor   Stellest  است. در این عدسی ها قسمت مرکزی کاملا سطح اسفریکال داشته و به منظور اصلاح کامل عیب انکساری طراحی شده است اما در اطراف این منطقه 11 حلقه متحد المرکزی وجود دارد که حاوی عدسی های کروی آسفریک بر روی سطح لنز می باشند. این بخش از عدسی با کانونی نمودن تصاویر در جلوی شبکیه باعث می شود تا از پیشرفت مایوپی جلوگیری شود. بخش آسفریک این عدسی ها پرتوهای نور را به طور مداوم و به صورت غیر خطی منحرف میکنند و شکلی سه بعدی در مقابل شبکیه ایجاد می کند که به آن مقدار دفوکوس مایوپی گفته می شود(Volume of Myopic Defocus (VoMD)). هر چه میزان آسفریک بودن لنز ها بیشتر باشد مقدار این منطقه در جلوی شبکیه نیز افزایش می یابد و در فاصله بیشتری از سطح شبکیه قرار می‌گیرد. نتایج پژوهش ها در این زمینه نشان داده اند که این عدسیها توانسته پیشرفت مایوپی را تا حدود 60 درصد و رشد کره چشم را ت حدود 30 درصد کاهش دهند. 

سیستم این نوع از عدسی ها به این صورت است که هرچه به محیط عدسی پیش رویم میزان آسفریک بودن عدسی بیشتر خواهد شد و به دنبال آن پرتوها در قسمت جلوتری از شبکیه فوکوس می کنند و به این ترتیب یک VoMDرا ایجاد می کند. طبق تحقیقات کارآزمایی بالینی بر روی این عدسی ها نشان داده شده است که میزان پیشرفت مایوپی و رشد کره چشم در کودکانی که از عدسی های Essilor Stellest استفاده نمودند به ترتیب 0.54 دیوپتر و0.23 میلی متر کمتر بوده است. به طور کلی میزان تاثیر این نوع  عدسی ها در کاهش پیشرفت نزدیک بینی و رشد کره چشم به ترتیب 70 و 60 درصد گزارش شده است. استفاده از عینک هایی که به دو روش فوق طراحی شده اند مانند لنز های تماسی عمل میکنند که برای کنترل مایوپی است که در مقالات بعدی به آن اشاره خواهد شد. مزیت لنز های تماسی این است که در تمامی طول مدت استفاده مرکز دید در مرکز لنز قرار دارد وبا حرکت چشم این مرکزیت همچنان حفظ می شود. اما ممکن است خیلی از کودکان نتوانند لنز را تحمل نمایند و میتوان با استفاده از این نوع عدسی ها همچنان به کنترل مایوپی آنها کمک شایان توجهی نمود. مزیت دیگر این عدسی ها این است که بر خلاف عدسی های دو کانونه و یا تدریجی که پاسخ های تطابقی و دید دوچشمی را دستخوش تغییرات میکنند، بر این دو مورد ذکر شده تاثیری ندارند. 

این عدسی‌ها که ساخت کمپانی اسیلور فرانسه می‌باشدو دردو شکل متفاوت به بازار ارائه شد و طی مطالعاتی نتایج آن برروی پیشرفت مایوپی بررسی گشت. 

•عدسی بایفوکال با ادیشن 1.5 و نمونه  

•عدسی های بایفوکال با ادیشن 1.5 به همراه 3 پریزم Base In است. 

مطالعات پیرامون این نوع از عدسی ها نشان دادند که وجود ادیشن 1.5 در نیمه تحتانی عدسی منجربه ایجاد مایوپیک شیفت هنگام نگاه به نزدیک خواهد شد. در یک مطالعه3 ساله 131 کودک 8 تا 13 چینی که دارای مایوپی 1 به بالا بوده و میزان پیشرفت مایوپی آنها حداقل 0.5 دیوپتر در هر سال بوده است در این مطالعه شرکت داده شدند. از دو نوع عدسی ذکر شده در دو گروه مجزا استفاده شد. نتایج نشان میداد که میزان رشد قدامی خلفی چشم و پیشرفت مایوپی در هر دو گروه به نسبت کودکانی همسن که از این عدسی ها استفاده ننموده اند بسیار کاهش یافته اما تفاوت معناداری بین دو گروهی که این دو نوع عدسی را دریافت نمودند مشاهده نشده است. این مطالعه نشان می‌دهد که این نوع از عدسی ها تا حدود 50 درصد از افزایش مایوپی جلوگیری نمودند و توانسته اند رشد کره چشم تا 35 درصد کنترل نمایند داشته است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید به آدرس https://jamanetwork.com/journals/jamaophthalmology/fullarticle/181332 مراجعه نمایید. 

ترکیب ادیشن با پریزم منجر می‌شود تا تعادلی میان سیستم تطابقی و ورجنسی ایجاد شود و از لحاظ میزان کاهش پیشرفت مایوپی تفاوت چندانی با عدسی‌هایی نوع اول ندارند. مکانیزم تاثیر این نوع از عدسی بر پیشرفت مایوپی شامل دوتئوری دفوکوس همزمان  (simultaneous defocus) ولگ تطابقی (accommodation lag) می‌باشد. تئوری اول مشابه سایر عدسی های ذکر شده باعث شیفت مایوپی در نگاه نزدیک شده و از این طریق از رشد کره چشم جلوگیری میشود. اما در تئوری دوم بیان می شود که هر چه لگ تطابقی کودک بیشتر باشد میزان پیشرفت نزدیک بینی هنگام استفاده از این عدسی ها کمتر خواهد بود و بهتر میتوان رشد کره چشم را کنترل نمود. 

این عدسی ها براساس ایجاد تصویر تار و دفوکوس شده در اطراف شبکیه و ایجاد دید واضح در مرکز طراحی شده اند که به عنوان Diffusion Optics Technology(DOT) شناخته می‌شوند. بر اساس این تکنولوژی نقاط میکرونی را در بخش محیطی عدسی ایجاد میکنند که منجر به تفرق نوری‌های ورودی به چشم شده و به دنبال آن کنتراست تصویر کاهش می‌یابد. این کاهش کنتراست به عنوان عاملی برای کاهش رشد کره چشم و به دنبال آن کاهش پیشرفت مایوپی خواهد بود. بر همین اساس یک مطالعه کارآزمایی بالیت به نام Control of Myopia Using Novel Spectacle Lens Designs (CYPRESS) طراحی شده است که در آن 256 کودک 6 تا 10 وارد مطالعه شده و به مدت سه سال اثرات این عدسی ها بر روی پیشرفت مایوپی و رشد کره چشم در حال بررسی است. نتایجی که تا کنون از این مطالعه گسترده منتشر شده است نشان دهنده کاهش پیشرفت مایوپی در بازه 56 تا 74 درصد بوده است همچنین رشد کره چشم در گروهی از کودکان که از این عدسی ها استفاده نموده اند به میزان 33 تا 50 درصد کاهش داشته است. نکته قابل ملاحظه اینست که این عدسی ها بدون داشتن عوارض تاری دید قابل ملاحظه میتوانند در کودکان 6 سال نیز استفاده شوند و میتوان خیلی سریعتر از پیشرفت نزدیک بینی جلوگیری کرد. هم اکنون این نوع از عدسی‌ها در آمریکا تولید شده و به فروش می‌رسند و به زودی نتایج این مطالعه به چاپ خواهد رسید. 

در آخر نموداری که نشان دهنده مقایسه عدسی‌های مختلف با تکنولوژی‌های ساخت متفاوت را ارائه میدهیم که در این مقاله به آن ها اشاره شده است.