فیلترهای رنگی در بیماری های چشمی و کاربرد آنها یکی از مهم‌ترین فیلد‌هایی است که در رشته اپتومتری کمتر به آن پرداخته شده است. در حالی که میتواند بسیاری از مشکلات بینایی بیماران را به راحتی حل کند. بسیار پیش امده که افرادی با عینک‌هایی رنگی به شما مراجعه نمودند و اظهار می‌کنند که کیفیت و راحتی دیدشان با این عینک‌ها بسیار بیشتر بوده و غالبا بدون آن نمیتوانند عملکرد بینایی مناسبی داشته باشند. وظیفه ما به‌عنوان یک اپتومتریست اینست که دانش خود را در این زمینه افزایش داده و با داشتن مهارت تجویز اینگونه از فیلترها کیفیت زندگی بیماران را افزایش دهیم و باعث افزایش اعتماد افراد جامعه به خودمان شویم. در این مقاله قصد داریم علاوه‌بر معرفی انواع عدسی های رنگی، کاربرد آنها را در بیماری‌های مختلف چشمی نیز مورد بررسی قرار دهیم. میتوان گفت برای اولین‌بار در سال ۱۹۷۸ آقای Hum و همکارانش متوجه شدند که نور آبی بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ نانومتر میتواند روی شبکیه میمون‌ها اثر مخربی داشته و به‌همین‌منظور در سال ۱۹۹۲ لنزهای داخل چشمی طراحی شده‌اند که می‌توانستند از ورود نور آبی به چشم جلوگیری نمایند. این درحالی‌ست که ۱۰ سال قبل‌از آن نیز عینک‌هایی با همین نوع فیلتر برای حفاظت بیشتر در بیماران با مشکلات شبکیه و یا آفاک طراحی شده بود. به‌طورکلیتجویزعدسی‌های رنگی در اپتومتری و چشم‌پزشکی برای ۵ مورد اساسی کاربرد دارند که شامل: کاهش حساسیت به نور، افزایش کنتراست، کاهش میگرن، افزایش عملکرد هنگام خوندن و رانندگی می‌باشد.
فیلترهای رنگی CPF به‌عنوان اولین فیلترهای رنگی بودند که به‌صورت تجاری وارد بازار شدند و هم‌اکنون بر اساس طول موجی که می‌توانن بلوک نمایند در پنج گروه شامل ۴۵۰، 511 ، 527، 550 نانومترو Plum تقسیم می‌شوند. کمپانی سازنده فیلتر ۴۵۰ نانومتررا برای کارهای داخل منزل مانند دیدن تلویزیون و 511 و 527 نانومتر را برای کارهای خارج از منزل مثل خرید کردن، رانندگی و کارهایی از این قبیل پیشنهاد می‌کند . تم رنگی این فیلترها را میتوانید در شکل زیر مشاهد نمایید. برای مشاهده اطلاعات بیشتر به سایتhttps://chadwickoptical.com/fitovers-low-vision/ مراجعه کنید.
در این سایت با کلیک بر روی هرکدام از فیلترها طیف رنگی که توسط آن فیلتر و یا عبور داده می‌شود به طور کامل نمایش داده می‌شود همیچنین میتوانید اثرات آن فیلتر در درک محیط اطراف را مشاهده نمایید. که نمونه آن در شکل زیر نمایش داده شده است.
همچنین با مراجعه به سایت https://cpfglarecontrol.com/CPF_Lenses.html میتوانید مواردی کاربردی این فیلتر در بیماری‌های چشمی مختلف مانند شکل زیر مشاهده نمایید.
مورد بعدی فیلترهای NoIR هستند که فیلترهای رنگی متنوعی را برای بیماری‌های چشمی ارائه داده است. با کلیک بر روی هرکدام از فیلترهای کابرد آن نیز نمایش داده می‌شود که در شکل زیر به عنوان نمونه قرار داده شده است. در شکل زیر مشاهده می‌کنید که با کلیک کردن برروی فیلتر نارنجی(505 نانومتر) کاربردهای آن در بیماران با دژنرسیون ماکولا، فیلتر نمودن نور آبی، استفاده از آن هنگام ورزش و برف نماش داده شده است.
به‌طورکلی در این سایت 22 نوع فیلتر خواهید دید که به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند. دسته اول10 نوع شیلد صورت برای مراقبت از نور فرابنفش و دسته دوم ۱۲ نوع فیلتر رنگی هستند که در بیماری‌های چشمی مختلف استفاده می‌شوند. این فیلترها می‌توانند به منظور افزایش حدت بینایی باقی‌مانده، بهتر شدن عملکرد بینایی، کنترل خیرگی و افزایش توانایی‌های حرکتی بیمارانی با مشکلات دژنراتیو ماکولا ، رتینیت پیمانتوزا ، آکروماتوپسیا ، دیستروفی سلول های مخروطی و استوانه ای ، آلبینیسم ، کاتاراکت و دیابت رتینوپاتی کمک قابل توجهی نمایند. به منظور بررسی کامل این سایت میتوانید به آدرس https://noirmedical.com/low-vision/lenses مراجعه نمایید.
در این بخش قصد داریم به بررسی مقالاتی که در زمینه تجویز فیلترهای رنگی در بیماری های مختلف چشمی انجام شده است بپردازیم.
Age Related Macular Degeneration
همانطور که میدانید در این نوع از بیماری قسمت ماکولا و اطراف آن دچار عارضه شده دید مرکزی بیمار کم خواهد شد بنابراین انجام کارهای ظریف چشمی، خصوصا خواندن و نوشتن به سختی انجام می‌شود. با توجه به با مقالات و تحقیقات صورت‌گرفته، استفاده از فیلتر هایی به رنگ زرد و یا نارنجی می‌توانند علاوه بر افزایش کنتراست و حدت بینایی در این بیماران، میزان خیرگی و نور ترسی را نیز کاهش دهند و به دنبال آن عملکرد بینایی بیمار بیشتر شود. چندین فرضیه برای افزایش عملکرد بینایی به دنبال استفاده از این نوع فیلترها وجود دارد. میتوان گفت با افزایش روشنایی که هنگام استفاده از این فیلترها، احتمال تحریک سلولهای استوانه‌ای کمتر خواهد بود و مسیر بینایی که مربوط به سلولهای مخروطی بیشتر درگیر شده بنابراین کنتراست بهتری را شاهد خواهیم بود. فرضیه بعدی این است که هنگام استفاده از عدسی‌های رنگی قطر مردمک افزایش پیدا می‌کند و باعث می‌شود تا نور بیشتری به شبکیه برسد. مورد بعدی این است که استفاده از عدسی های زرد رنگ در این بیماران منجر می‌شود تا تفرق نوری ناشی از نور آبی، خصوصا در افراد مسن ، کمتر شده و نورهای مرکزی‌تر و یکدست‌تری به شبکیه برسد. به‌طورکلی با بررسی مقالاتی که در این زمینه نوشته شده‌است به این نتیجه می‌رسیم که استفاده از فیلترهای رنگی زرد و نارنجی بسیار کاربردی است و میتواند عملکرد وحدت بینایی در این افراد را افزایش دهد.
این در حالی است که استفاده از فیلترهای به رنگ قرمز و طوسی منجر به کاهش شدید کنتراست و حدت بینایی می‌شود. پر واضح است که علت آن می‌تواندکاهش لومینانس شبکیه باشد. از طرفی با به کارگیری فیلتر قرمز سلولهای مخروطی حساس به این طیف نوری که بیشتر در بخش مرکزی شبکیه وجود دارند تحریک می‌شوند، در حالی که در اثر این بیماری تعدادزیادی از آنها عملکرد مناسبی ندارند لذا کارایی سیستم بینایی به مراتب کاهش یافته و حدت بینایی کم می‌شود.
Achromatopsia
همانطور که میدانید دید رنگ در بیماران مبتلا به آکروماتوپسیا دچار اختلال بوده و غالبا محیط اطراف را به رنگ سفید و مشکی می‌بینند و عملکرد سلولهای مخروطی در این افراد بسیار ضعیف می‌باشد. توصیه شده است که به منظور کاهش فتوفوبی طول موج‌های بین ۴۰۰ تا ۴۸۰ نانومتر فیلتر شوند. با استفاده از این فیلترها طول موج‌های بلندتر به شبکیه رسیده و به دنبال آن مقدار زیادی از سیمپتوم‌های کاهش یافته و عملکرد بینایی افراد افزایش پیدا کند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که استفاده از فیلترهایی با رنگ قهوه‌ای، نارنجی، قرمز و یا قرمز قهوه‌ای می‌توانند سطح عملکردی این افراد را افزایش بدهند و گاه باعث کاهش خیرگی در این افراد شوند . فرضیه‌ای که در این بیماران سلولهای استوانه‌ای نقش پررنگتری دارند با افزایش لومینانس شبکیه میزان خیرگی و نورترسی این افراد افزایش یافته که با استفاده از این فیلترها سطح عملکردی سلولهای استوانه‌ای کمتر می‌شود وبیمار میتواند مقدار بیشتری از روشنایی رو تحمل کند به از این طریق از میزان نورترسی کاسته شده و سطح عملکرد سیستم بینایی افزایش می‌یابد. ازآنجایی‌که شرایط بینایی افراد دچار آلبینیسم شباهت خیلی زیادی به این دسته از بیماران دارد، طبق تحقیقات استفاده از فیلترهای رنگی قرمز نیز میتواند برای این افراد کمک کننده باشد و باعث افزایش حدت بینایی و کنتراست شود. همچنین بیمارانی که سلولهای مخروطی آنها دچار آسیب شده و عملکرد درستی ندارند پیشنهاد می‌شود که از عدسی‌هایی با رنگ قرمز باعث کاهش نورترسی و افزایش کنتراست می‌شود.
طی یک پژوهش کیفیت زندگی افرادی که دچار آکروماتوپسیا، دیستروفی سلولهای مخروطی، ماکولاپاتی و دیستروفی سلولهای مخروطی - استوانه‌ای بودند و از لنزهای تماسی با فیلتر رنگی قرمز استفاده می‌کردند را با گروهی از همین بیماران که از لنزهای خاصی استفاده نمی‌کردند مقایسه نمودند. نتایج نشان می‌داد که کیفیت زندگی افراد هنگام استفاده از این فیلترها به‌شدت افزایش پیدا کرده است و مقدار فتوفوبی در محیط بیرون و سطح عملکرد سیستم بینایی در محیط‌های اجتماعی به‌شدت افزایش داشته است.
Retinitis Pigmentosa
اما ببینیم که تاثیر این فیلترها بر روی عملکرد سیستم بینایی بیماران مبتلا به شب کوری یا همان رتینیتیس پیگمانتوزا چگونه است. در ابتدای پژوهشی را بیان می‌کنیم که در آن موش‌هایی با بیماری رتینیتیس پیگمانتوزا را در دو جعبه شیشه‌ای یکی به رنگ قرمز و دیگری شفاف روشن نگهداری کردند. پس از گذشت حدود یکماه ضخامت لایه فتورسپتور و همچنین عملکرد شبکیه را به ترتیب با استفاده از دستگاه OCT و ERG بررسی نمودند. نتایج نشان می‌داد که استفاده از رنگ قرمز باعث شده تا علاوه بر افزایش ضخامت شبکیه، عملکرد شبکیه بهبود یافته و تعداد سلولهای که می‌توانند از لحاظ مورفولوژی عملکرد بهتری داشته باشند بیشتر شده است. و تا حدودی جلوی پیشرفت بیماری گرفته‌شده است. مطالعه بعدی بررسی تاثیر این فیلترها بر روی کنتراست و حدت بینایی افراد مبتلا به این بیماری بود. که درواقع از فیلترهایی با رنگ نارنجی و قرمز استفاده نموده که سبب می‌شد علاوه بر افزایش حدت بینایی، حساسیت کنترایت و میزان خیرگی در این افراد بهبود یابد.
Traumatic Brain Injury
مورد بعدی بیمارانی هستند که با وارد شدن آسیب شدید به سر و یا کورتکس بینایی عملکرد سیستم بینایی آنها کاهش یافته و با بهترین اصلاح اپتیکی و عینک نیز حدت بینایی کافی ندارند. این اسیب به نسبت شایع بوده و اکثر بیماران از کاهش کیفیت بینایی و عدم راحتی هنگام کار چشمی شکایت دارند. گفته می‌شود برای این منظور شما میتوانید از فیلترهای زرد، زرد -نارنجی یا زرد -قرمز استفاده نموده تا کیفیت زندگی و بینایی این بیماران را افزایش دهید. اما در برخی مقالات بیان شده است که استفاده از فیلترهای آبی منجر می‌شود تا راحتی افراد بیشتر باشد. همانطور که می‌دانیم اصولا نقطه کانونی نور آبی به نسبت نور قرمز جلوتر است. بنابراین هنگام استفاده از فیلترهای آبی نیاز کمتری به تطابق داریم و از آنجاییکه اغلب این بیماران تطابق خیلی ضعیفی دارند پس استفاده از فیلتر آبی می‌توانند راحتی بیشتری فراهم آوردچرا که تطابق کمتری را انجام می‌دهند. به طور کلی بسته به اینکه کدام بخش از سیستم بینایی آسیب جدی تری دیده است میتوان از رنگ‌های متنوعی استفاده نمود.
جمع بندی
به طور کلی برای بیماری‌های مختلف چشمی فیلترهای رنگی متنوعی مطرح می‌باشد به گونه ای که با مراجعه به سایتNOIR https://noirmedical.com/low-vision/lenses?low_vision_condition=1196 شاهد طیف وسیعی از فیلترها تنها در یک نوع بیماری هستیم. لذا پیشنهاد می شود علاوه بر مراجعه به این سایت ها و بررسی انواع مختلف فیلترهای رنگی طیفی از این فیلترها را در مطب داشته و آنها را برای بیمارانتان امتحان کنید تا به بهترین رنگی که بیمار شما با آن بیشترین راحتی و بهترین عملکرد بینایی را دارد، برسید. چرا که ممکن است دوبیمار با بیماری‌های یکسان و شدت برابر فیلترهای با طیف رنگی متفاوتی را قبول کنند.
.gif)
منابع:
1.Schornack MM, Brown WL, Siemsen DW. The use of tinted contact lenses in the management of achromatopsia. Optometry-Journal of the American Optometric Association. 2007 Jan 1;78(1):17-22.
2.Effect of Retinal Illuminance on Visual Acuity, Visual Fields and Contrast Sensitivity in Patients with Glaucoma, Albinism and Diabetic Retinopathy
3.The effects of coloured light filter overlays on reading rates in age-related macular degeneration
4.Benefit of coloured lenses for age-related macular degeneration
5.Red Contact Lenses for Alleviation of Photophobia in Patients With Cone Disorder
6.Contrast sensitivity evaluation with lter contact lenses in patients with retinitis pigmentosa: a pilot study
7.Filtration of Short-Wavelength Light Provides Therapeutic Benefit in Retinitis Pigmentosa Caused by a Common Rhodopsin Mutation
8.Photophobia, Light, and Color in Acquired Brain Injury
9.Effect of chromatic filters on visual performance in individuals with mild traumatic brain injury (mTBI): A pilot study
معرفی چند فیلتر رنگی مناسب در بیماری های پاتولوژیک چشمی
یکی از مهم‌ترین فیلد‌هایی که در رشته اپتومتری کمتر به آن پرداخته شده تجویز فیلترهای رنگی است که میتواند بسیاری از مشکلات بینایی بیماران را به راحتی حل کند.
به‌طورکلی فیلترها و یا عدسی‌های رنگی در اپتومتری و چشم‌پزشکی برای ۵ مورد اساسی کاربرد دارند که شامل: کاهش حساسیت به نور، افزایش کنتراست، کاهش میگرن، افزایش عملکرد هنگام خوندن و رانندگی می‌باشد.
Age Related Macular Degeneration
استفاده از فیلتر هایی به رنگ زرد و یا نارنجی می‌توانند علاوه بر افزایش کنتراست و حدت بینایی در این بیماران، میزان خیرگی و نور ترسی را نیز کاهش دهند.
چندین فرضیه برای افزایش عملکرد بینایی به دنبال استفاده از این نوع فیلترها وجود دارد.
•با افزایش روشنایی عملکرد سلولهای استوانه ای کمترو به دنبال آن سلول های مخروطی بیشتر تحریک می شوند.
•افزایش قطر مردم و رسیدن نور بیشتر به شبکیه
•کاهش تفرق ناشی از فیلتر شدن نور آبی ورودی به چشم و به دنبال آن افزایش کنتراست.
Achromatopsia and Albinism
فیلترهایی با رنگ قهوه‌ای، نارنجی، قرمز و یا قرمز قهوه‌ای می‌توانند سطح عملکردی سلولهای استوانه ای را افزایش بدهند و گاه باعث کاهش خیرگی در این افراد شوند. این فیلترها سطح عملکردی سلولهای استوانه‌ای را کاهش داده و بیمار میتواند مقدار بیشتری از روشنایی رو تحمل کند به از این طریق از میزان نورترسی کاهش می یابد. این موارد در بیماران آلبینیسم نیز صادق است.
Retinitis Pigmentosa
بررسی های انجام شده حیوانی انجام شده دراین زمینه نشان می دهد که استفاده از فیلترهای رنگی قرمز می تواند منجر به افزایش دامنه تست های الکتروفیزیولوژی در موش های با بیماری RP شود. که این نشان دهنده موثر بودن این فیلتر های بر روی عملکرد شبکیه است. فیلترهایی با رنگ نارنجی و قرمز سبب می شود تا علاوه بر افزایش حدت بینایی، حساسیت کنترایت و میزان خیرگی در این افراد بهبود یابد.
Traumatic Brain Injury
فیلترهای زرد، زرد -نارنجی یا زرد -قرمز استفاده نموده تا کیفیت زندگی و بینایی این بیماران را افزایش دهید. در برخی مقالات بیان شده است که استفاده از فیلترهای آبی منجر می‌شود تا راحتی افراد بیشتر باشد. چرا که در اکثر موارد تطابق این افراد دچار فلجی شده و از آنجایی که نور آبی به نسبت سایر موج ها نقطه کانونی کمتری دارد و جلوی شبکیه شکسته می شود میزان نیاز فرد به تطابق کمتر خواهد بود.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر به بخش مقالات در سایت eyelook.ir مراجعه نمایید.
